ر.باقری
جنگی که در اوکراین جریان دارد را باید جنگ فوق جنگ های تا کنونی بشر بشمار آورد،
پیروزی ها و شکست های هیچ یک از طرفین مشخص نیست، دلائل عدم پیشروی روسیه در
اوکراین در هاله ای از ابهام قرار دارد.
به یاد آوریم ناتو به مدت هفتاد روز یوگسلاوی را بمب باران کرد و نهایتا کشوری ویرانه،
کشتارهای بیرحمانه، خانه به دوشان و فرار های از وطن بسیاری بر جای گذاشت، یوگسلاوی
به هشت کشور مختلف تقسیم شد!
در حمله به عراق، نقاط مختلف و حساس این کشور توسط ماهواره های آمریکائی هدفگیری
شدند، بیش از پانصد هزار نفر کشته، و صد ها هزار مجروح، آواره و کشور نهایتا به دست
اسلام گرایان افتاد.
در حمله به افغانستان آنجا را آنچنان ویران کردند که میلیون ها نفر آواره و ده ها هزار نفر
کشته شدند، همان بلا نیز در لیبی اتفاق افتاد.
اما چه می شود که روسیه با وجود در اختیار داشتن تجهیزات مدرن جنگی و داشتن یکی از
بزرگترین قدرت های نظامی در جهان، هنوز نتوانسته است اوکراین را تسخیر نماید؟ آیا حمله
روسیه به اوکراین نه یک حمله یورشی، بلکه یک حمله دفاعی است؟ آیا واقعا دفاع مردم
اوکراین آنچنان است که روسیه قادر به پیشروی نیست؟ اگر چنین است چرا روسیه اکراین را
بمب باران نمی کند؟ پاسخ گوئی به این سئوالات بسیار بغرنج می باشند! چرا که اخبار
واصله از اوکراین توسط خبرگزاری ها واقعیت ها را شرح نمی دهند. هر گزارشگری به خاطر
جانبداری از یک سوی جنگ اخبار را آنطور که طرف خود می طلبد گزارش می دهد. به همین
جهت جعل اخبار بسیار متداول شده است. تصاویر جعلی از صحنه های جنگ، ارائه آمار غیر
واقعی کشته ها و مجروحین جنگی، ارائه تصاویری از دخترانی که هرگز در جنگ نبوده اند در
لباس رزم، حمله به مدرسه ای که بسیار شبیه به ستاد فرماندهی بوده و اصلا کودکی در آن
وجود نداشته!
نوع دیگر استفاده از دروغ ها و ساختن سناریوهائی برای تهییج افکار عمومی!بطور مثال دولت
اوکراین در یک بیانیه اعلان کرده بود:«تهاجم روسیه به اوکراین وارد مرحله دوم میشود و
کارخانههای شیمیایی هدف حملات احتمالی هستند، لذا وزارت بهداشت برای شهروندان
در مورد اقداماتی که باید در صورت چنین حمله یا بمباران کارخانههای شیمیایی انجام دهند،
نامهای منتشر کرده بود!» این در حالی بود که برخی از کارخانه های شیمیائی قبلاً در
جمهوری های خودخوانده توسط دولت اوکراین بمب باران شده بودند ولی این دولت هرگز
دست به صدور چنین رهنمودهائی برای آن مناطق نزده بود. یا انتشار اخباری حاکی از
کشتار ده هزار نفر سرباز روسی و بسیار وقایعی که هرگز به صحت آنها نمی توان اعتماد
داشت.
اما آن چیزی که جنگ مورد بحث را به یک جنگ جدید فرا تکنولوژی تبدیل نموده، استفاده از
جعلیات اینترنتی برای تاثیر گذاری بر روان و تصمیم طرف های درگیر در جنگ می باشد. یکی
از شگردهای تاثیر گذار بر روان مرد اروپا برای تشدید حمایت آنها از جنگ اوکراین و پیگیری
پیروزی اوکراین بر روسیه، باد زدن مساله حمله اتمی روسیه به اوکراین است. این کارتوسط
تحلیگران و مخبران و کارشناسان نظامی چون « کارلو ماسالا»، استاد دانشگاه نظامی مونیخ،
که سالیان متمادی تحلیل گر سیاست های نظامی جهان است، انجام می گیرد، او می
گوید:«ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه نیز میتواند از یک سلاح هستهای تاکتیکی برای
نشان دادن عزم خود در صورت شکست برنامههای جنگی و نیروهایش در اوکراین استفاده
کند.»
« Karlo Masalo »چند روز قبل با تحلیلی در مورد دفاع «سرسخت» اوکراینی ها گفت:
«اگر پشتوانه نظامی پوتین به طور فزاینده ای بی نتیجه بماند، نمی توان رد کرد که او به
ابزارهای دیگری متوسل شود». او تاکید کرد که این سناریو هنوز دور است. اما اگر اوکراینی
ها بتوانند قلمرو خود را پس بگیرند و دست برتر را به دست آورند، وضعیت ممکن است تغییر
کند. اما او هرگز به این نکته اشاره نکرده بود که برای شروع جنگ اتمی پوتین به تنهائی نمی
تواند تصمیم بگیرد، برای شروع یک جنگ اتمی او نیازمند تائید وزیر دفاع و یا فرمانده ارتش
روسیه می باشد، درحالی که رئیس جمهور آمریکا برای شروع یک جنگ هسته ای نیازی به
تصویب کنگره ندارد!
او برای متقاعد کردن غربی ها به ادامه جنگ در اوکراین وحمایت از «ولودیمیر زلنسکی»
رئیس جمهور اوکراین، تاکید می کند: "صداهای های فعلی مسکو متناقض می باشند.
مشخص نیست که آیا این عمدی است یا نشانه ای از شکاف های داخلی است. از یک سو
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه، نسبت به انعقاد توافق با اوکراین ابراز اطمینان می کند، از
سوی دیگر رئیس جمهور پوتین سخنانی ایراد می کند که به سختی می توان نشانه ای از
تیزبین در آن مشاهده کرد"
فراتر ازاین ها بکار گیری ویدئوهای جعلی در فضای اینترنتی بسیارمتداول شده است. برخی
از ویدئوها آنقدر با مهارت جعل می گردند که تشخیص صحت آنها توسط کارشناسان نیز بسیار
دشوار است. چندی قبل یکی از کاربران توییتری، ویدیویی از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور
روسیه منتشر کرد که در آن از تسلیم روسیه و توافق صلح با اوکراین خبر داد. او در این ویدئو
گفت:« سربازان روسی قرار است سلاح های خود را زمین بگذارند و به خانه بازگردند!» این
ویدئو بیشتر به طنز شباهت داشت تا واقعیت، این ویدئو توسط کاربر مزبور خود حذف شد.
متعاقبا چند روز پیش ویدئوئی از رئیس جمهور اوکراین منتشر شد که از سربازان کشورش
خواست سلاح های خود را زمین بگذارند و تسلیم گردند، این ویدئو آنچنان با مهارت تهیه شده
بود که افراد خبره نیز نمی توانستند به جعلی بودن آن پی ببرند، این ویدئو در سراسر اینترنت
از جمله در خدمات متا فیس بوک و اینستاگرام پخش شد. اما تنها برای مدت کوتاهی در آنجا
قابل مشاهده بود. «ناتانیل گلیچر»رئیس امنیت اینترنت، شامگاه چهارشنبه در توییتر اعلام
کرد: «ما به سرعت این ویدئو را بررسی و حذف کردیم زیرا خط مشی ما را در برابر رسانه
های گمراه کننده و دستکاری شده نقض می کند.» او اعلان کرد در «مرکز شفافیت»،
فیسبوک ویدیویی را که اطلاعات غلط به بازدیدکنندگان می دهد، حذف می کنیم. او توضیح
داده بود که تشخیص اینکه ویدیوی « زلنسکی» واقعاً یک ویدئو گمراه کننده می باشد چندان
آسان نبود. اما سیاست ما چنین است که اگر حتی ویدیویی با «ویرایش یا ترکیبی فراتر از
تنظیمات داشته و دارای کیفیتی باشد که نتوان آن را بسادگی تشخیص داد که احتمالاً یک
فرد معمولی را به این باور برساند که فردی در ویدیو سخنانی گفته است که با نظریات او
منطبق نباشد، یعنی سخنان او نباشد.» آنرا حذف می کنیم.
با مراجعه به اخبار و رویدادهای جنگی متوجه حضور پرشور «مارینا اووسیانیکوا» در تلویزیون
دولتی روسیه می شویم، پخش این حضور «پرشور» چنین تداعی می کرد که او بر خلاف
نظریه سردمداران مسکو دست به چنین بلوائی زده است، اما هیچ کس به این نیاندیشید که
ممکن است این حضور پر شور در تلویزیون دولتی روسیه ممکن است جعلی باشد، یا حداقل
صحنه سازی شده باشد! پوستر اعتراض به جنگ پشت سر گوینده اصلی خبر «مارینا
اووسیانیکوا» خودنمائی می کرد، بر روی آن نوشته بود: «جنگ را متوقف کنید. تبلیغات را باور
نکنید اینجا به شما دروغ می گویند». روزنامه نگار چندین بار فریاد زد «نه به جنگ». ادعا شده
بود که هیچ پخش مستقیمی از این خبر در تلویزیون روسیه وجود ندارد و هدف از این صحنه
سازی این بوده که نشان دهند نگرانی های غرب در مورد سانسور و سرکوب در رسانه های
روسیه اغراق آمیز است!
اندکی پس از پخش این صحنه، تویتر «مارینا اووسیانیکوا» هزاران دنبال کننده جدید به دست
آورد. او نوشت «من از کاری که کردم پشیمان نیستم، عواقب آن هرچه باشد من آنها را مانند
یک جایزه قبول می کنم.»
اما مساله به اینجا ختم نمی شود، همین چند روز پیش اعلان شد: «دست اندر کاران
سیستم اصلی کنترل جعلیات در اینترنت با مطالعاتی به این نتیجه رسیده اند که جعلیات می
توانند آنقدر با مهارت و با کیفیت انجام پذیرند که حتی اگر کاربری تحقیقات کافی برای اطمینان
از صحت آن انجام دهد، نهایتا به جعلی بودن آن واقف نگردد!»