نشست سران ناتو در لیتوانی هفته گذشته پایان یافت و با بوق و کرنا به عنوان یک موفقیت بزرگ و گامی جدید در روند تقویت ائتلاف نظامی اعلام شد. از بیانیه های مطبوعاتی میتوان در چند جنبه نگاهی اجمالی به شکاف ها، و چالش های واقعی این سازمان امپریالیستی و زد و بند های آن داشت.
یکی از سوالات کلیدی عضویت اوکراین در ناتو بود. زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین برای هفتهها با اعضای ناتو لابی میکرد تا تعهد قاطع و جدول زمانی مشخصی برای پیوستن اکرایین به ناتو دریافت کنند. موضع وی از حمایت کشورهای بالتیک برخوردار بود، اما با مخالفت رو در رو از سوی آمریکا و آلمان مواجه شد. بر اساس گزارش بلومبرگ:
« پیش نویس های قبلی این بیانیه ( ناتو) مسیر روشن تری را برای پیوستن اوکراین در نهایت ارائه می کرد، اما بایدن و صدراعظم اولاف شولز از فراتر رفتن احتیاط کردند. تیم های آنها در روزهای پایانی قبل از اجلاس خواستار تغییراتی شدند که باعث ناراحتی بسیاری از کشورهای اروپایی و همچنین اوکراینی ها شد».
در متن نهایی بیانیه ناتو بر این تاکید شده که در صورت بر آورده شدن شرایط و موافقت متحدان، از اوکراین برای پیوستن به ائتلاف ناتو دعوت می شود. در رابطه با شرایط هم صحبت های کلی در مورد رفرمهای دموکراتیک و امنیتی است که این برای زلنسکی بسیار نا امید کننده بود. واقعیت این است در تئوری، همه اعضای ناتو موافقند که اوکراین «عضو ناتو خواهد شد»، و در واقع این تعهدی است که پانزده سال پیش در نشست ناتو در بخارست در سال ۲۰۰۸ داده شد، اما همانطور که بایدن، رئیس جمهور آمریکا در آستانه این نشست تاکید میکرد، در حالی که جنگ در جریان است و در حالی که برخی از اراضی آن مورد مناقشه است، اکرایین نمی تواند به ناتو بپیوندد زیرا این امر – طبق ماده 5 – منجر به درگیری مستقیم بین ناتو و روسیه دارای سلاح هسته ای می شود.
زلنسکی با شنیدن این موضوع در توییتر از متن بیانیه پیشنهادی انتقاد کرد. او گفت:
«اوکراین نیز سزاوار احترام است، … اینکه چارچوب زمانی نه برای دعوت و نه برای عضویت اوکراین تعیین نشده باشد، بیسابقه و پوچ است. نتیجه گیری او این بود: به نظر می رسد هیچ آمادگی برای دعوت اوکراین به ناتو و یا عضویت آن در ائتلاف وجود ندارد».
بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا با تکبر امپریالیستی خود، زلنسکی را پس زد و گفت که اوکراین باید «قدردانی» بیشتری از خود نشان دهد، بریتانیا «سرویس تحویل آمازون» آنها برای تسلیحات نیست. این واکنش ، نگرش مستکبرانه واقعی امپریالیسم را نسبت به اوکراین و دست نشاندگان خود نشان می دهد.
امپریالیسم های غربی پس از حواله کردن مسئله عضویت اوکراین در ناتو به آیندهای دور دست، به ارائه چند پیشنهاد در جبهههای دیگر پرداختند تا ضربه را کاهش دهند. در همین رابطه گروه جی ۷ با صدور بیانیهای وعده تضمین امنیت اوکراین پس از جنگ را داد. در واقع ضمانتهای امنیتی پیشنهادی جی ۷ به ضمانتهای بین ایالات متحده و اسرائیل شباهت دارد. فایننشال تایمزدر همین رابطه این تعهدات را به عنوان «الگوی اسرائیل» مشابه حمایت نظامی آشکار واشنگتن از دولت اسرائیل میداند در حالیکه که به اسرائیل کمکهای نظامی و مالی داده می شود ، اما هیچ تعهدی برای دخالت مستقیم در یک جنگ واقعی وجود ندارد.
خود زلنسکی در آوریل 2022 گفت:
«ما قطعاً با ویژه گی خود به «اسرائیل بزرگ» تبدیل خواهیم شد. تعجب نخواهیم کرد که در همه مؤسسات، سوپرمارکتها، سینماها، نمایندگان نیروهای مسلح یا گارد ملی داشته باشیم، افراد اسلحه وجود خواهند داشت».
نکته دیگری که با هدف تبلیغات به اوکراین مطرح شد، تشکیل و اولین نشست شورای ناتو- اوکراین بود. این در واقع چیز جدیدی نیست، بلکه فقط یک تغییر نام در کمیسیون ناتو-اوکراین است که در سال 1997 تأسیس شد.
واقعیت این است که بیش از یکسال و نیم از تجاوز روسیه به اکرایین میگذرد و جنگ اکنون فرسایشی شده است. از زمانی که ضد حمله اوکراین شروع شد، مهمات با سرعت بیشتری مصرف می شود، بدون اینکه پیشرفتی ایجاد شود. در رابطه با کمک های فوری واقعی نیز مشکلاتی وجود دارد. اروپا و ایالات متحده نمی توانند مهمات را با سرعت کافی برای تامین نیازهای ارتش اوکراین تولید کنند. پیمانکاران نظامی نسبت به افزایش ظرفیت محتاط هستند، مگر اینکه دولتها قراردادهای مستحکم میان مدت و بلندمدت را به آنها پیشنهاد دهند. علاوه بر این، ظرفیت تولید فعلی مهمات در حد معمولی است . نکته واقعی که در جدال بر سر مهمات خوشه ای آشکار شد، فشار عظیمی است که با طولانی شدن جنگ در اوکراین بر ذخایر اسلحه و مهمات امپریالیست های غربی وارد می شود. ماهها، در بوق و کرنا می دمیدند که ذخایر روسیه تمام شده و تلاشهای جنگی آن در شرف فروپاشی است. اکنون مشخص می شود که در واقع این ذخایر غربی ها می باشد که ظرفیت باز سازی سریع را ندارند. به نظر میرسد که این مسیله باعث تصمیم جنجالی آمریکا در تحویل بمب های خوشه ای به اکرایین است، که باعث اختلاف نظر در میان احزاب سرمایه داری در ایالات متحده و متحدان آن در اروپا شده است. البته همه اینها بشدت ریاکارانه و عوامفریبانه است. ایالات متحده، روسیه و اوکراین معاهده هایی را که استفاده آنها از بمبهای خوشه ای را ممنوع می کند، امضا نکرده اند. مهمات خوشه ای هم از طرف روسیه و هم از سوی اوکراین از روز اول در جنگ اوکراین استفاده شده است. در واقع، به گفته دیده بان حقوق بشر، دولت اکرایین قبل از جنگ کنونی، از جمله در مناطق پرجمعیت دونتسک در سال 2014، از بمبهای خوشه ای استفاده می کرد. بعلاوه ایالات متحده هرگز در استفاده از سلاح هایی که از نظر فنی به اصطلاح «غیرقانونی» محسوب می شوند در جنگهای تجاوزکارانه پیشین در ویتنام در افغانستان ، عراق و… تردیدی نکرده است.
از اینرو روشن است که امپریالیسم ایالات متحده و متحدان اروپایی آن به طور فزاینده ای تحت فشار در مورد هزینه جنگ هستند. اگر اوکراین نتواند پیشرفت واضحی نشان دهد یا حداقل چشم انداز پیشرفت در میدان نبرد را نشان دهد، اشتها برای ادامه عرضه میلیاردها دلار، پوند و یورو تجهیزات، مهمات و غیره کاهش می یابد.
نکته دیگر اینکه دولت بایدن در حال ورود به دوره انتخابات بعدی در ایالات متحده است، و این در حالی استکه که مسئله هزینه صرف شده برای مبارزه با روسیه در اوکراین عامل مهمی خواهد بود. اگر قبل از زمستان تغییرات قابل توجهی در خط مقدم رخ ندهد، فشار برای مذاکره دوباره تشدید خواهد شد.
ار این رو در نشست ناتو در رابطه با جنگ اکرایین ، تاکید بر فقدان تعهدات در مورد عضویت اکرایین در ناتو، اما تداوم کمک های نظامی و مالی، در میان کشمکش های مداوم در مورد انواع جدید تسلیحات در حال تحویل می باشد. به نظر می رسد که اهداف نظامی ایالات متحده (تضعیف قاطع روسیه، اما عدم تشدید درگیری آشکار ناتو و روسیه) با اهداف اعلام شده اوکراین (پیروزی کامل نظامی با بیرون راندن روسیه از تمام سرزمین های اشغالی، از جمله کریمه) یکسان نیست.
گام مهم دیگر در نشست ناتو، عضویت سوئد بود. اردوغان دیکتاتور اپورتونیست از همان ابتدا از این واقعیت که ورود عضو جدید به ناتو به رأی متفق القول همه اعضا بستگی دارد به عنوان اهرمی برای گرفتن امتیاز از «شریک» خود برای سرکوب هر چه بیشتر کردها استفاده کرده بود.
قبل از هر چیز سوئد را وادار کرد تا در پیگرد قانونی سازمان های کرد (هم پ ک ک و هم ی پ گ) توسط ترکیه همکاری کند. خواستار پایان تحریم تسلیحاتی سوئد علیه ترکیه شد. و بالاخره از آمریکا خواست فروش جنگنده های اف ۱۶و کیت های نوسازی جنگنده اف شانزده را که با خرید پدافند هوایی روسیه توسط ترکیه به حالت تعلیق درآمدند را تمدید کند. وی این روند را تا جایی که ممکن بود به تعویق انداخت تا به همه خواسته هایش رضایت دهند… و سپس یک خواست دیگر را اضافه کرد: عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا. به این ترتیب در آستانه اجلاس، نشست سه جانبه ای توسط : ناتو، سوئد و ترکیه برگزار شد که بیانیه ای صادر شد و در مقابل باج خواهی اردوغان تسلیم شدند. این بیانیه رسواکننده است و ارزش نقل قول طولانی را دارد:
” از آخرین نشست سران ناتو، سوئد و ترکیه برای رسیدگی به نگرانیهای امنیتی مشروع ترکیه با یکدیگر همکاری نزدیک داشتهاند. به عنوان بخشی از این روند، سوئد قانون اساسی خود را اصلاح کرده، قوانین خود را تغییر داده، همکاری های ضد تروریسم خود را علیه پ ک ک به طور قابل توجهی گسترش داده است و صادرات تسلیحات به ترکیه را از سر گرفته است، همه مراحل ذکر شده در یادداشت سه جانبه که در سال 2022 مورد توافق قرار گرفت “
در مورد روابط اتحادیه اروپا و ترکیه، این بیانیه همچنین دولت سوئد را مجبور می کند که فعالانه از تلاشها برای تقویت مجدد روند الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا، از جمله مدرنسازی اتحادیه گمرکی اروپا-ترکیه و آزادسازی ویزا حمایت کند. و بدین ترتیب دولت سوئد نه تنها کردها را در ازای عضویت در یک اتحاد نظامی متجاوز امپریالیستی فروخته است، بلکه تا اصلاح قانون اساسی خود پیش رفته است.
علاوه بر این، دو روز قبل از افتتاح اجلاس، ایالات متحده قول داد که جنگنده ها ی اف ۱۶ و کیت های مورد نظر را به ترکیه بفروشد و این توافق را امضا کرد. سیمور هرش، روزنامهنگار مشهور، در مقاله ای در المیادین ( ۱۳ ژوییه) گفت که جو بایدن، رئیسجمهور ایالات متحده، پیش از نشست سران ناتو، نیاز به پیروزی داشت و این پیروزی تغییر نظر ترکیه در مورد سوئد بود. هرش تاکید میکند که دموکراتهای ایالات متحده با نگرانی عمیقی مواجه بودند که بایدن، پیش از نشست سران ناتو، باید به نحوی تصویری را ترسیم میکرد که نفوذ قابل توجهی در سطح جهانی دارد.
طرف دیگر این معامله کثیف، روشی است که ترکیه از رقابت بین قدرت های مختلف امپریالیستی (در این مورد آمریکا و روسیه) استفاده می کند و سعی کند با ایجاد تعادل درمیان آنها بهترین معامله ممکن را به دست آورد ( در این مورد سیستم های دفاع هوایی از یک طرف در مقابل جت های جنگنده از طرف دیگر).
اما اتحادیه اروپا در رابطه با دستیابی به توافق با اردوغان برای کنترل مرزهای خود و جلوگیری از ورود مهاجران هیچ تردیدی به خود راه نمیدهد. ستم ملی کردها در ترکیه وارد محاسبات آنها نشد. زمانی که امپریالیسم آمریکا تصمیم گرفت از کردهای سوریه برای اهداف خود استفاده کند، صحبت ها درباره ستم ملی بود. سوئد هم ازهمین روش پیروی کرد. در ازای معامله با ترکیه قدرتمندتر، کردها به سرنوشت خود رها شدند.
کل این ماجرای کثیف محتوای واقعی دیپلماسی امپریالیستی و بورژوایی را آشکار می کند. برای امپریالیستها و بورژوازی همواره در ظاهر، پوشش قانونی دموکراتیک، بشردوستانه و بین المللی برای تصمیمات اتخاذ شده وجود دارد. اما در واقع، منافع شخصی، سود و دفاع از سرمایه داری در داخل و خارج است که تعیین کننده می باشد.
و این هشداربه آنهایی است که توهماتی مبنی بر اینکه امپریالیسم ایالات متحده از حاکمیت ملی در جنگ اوکراین دفاع می کند را در سر می پرورانند. و یا آنانی که به وعده ها و شعارهای حقوق بشری دولتهای غربی در رابطه با حقوق بشر ، دمکراسی و… دل خوش کرده اند.
در اجلاس ناتو در برخورد با روسیه وچین با شعارهایی مانند: «ارزشهای دموکراتیک»، «حقوق بشر»، «ارزشهای مشترک ما» و «نظم جهانی مبتنی بر قوانین» مقاصد امپریالیستی واقعی خود را آراستند و به وضوح اعلام کردند :
” روسیه و چین دشمنان ما هستند و ما باید برای مقابله با آنها و برای یک اتحاد عمدتا «صرفاً دفاعی» که تهدیدی برای هیچ کس نیست ! گام برداریم”.
در حالی که نام این سازمان به آتلانتیک شمالی اشاره می کند، بیانیه های اجلاس، مناطقی از جهان را که برای ناتو مهم هستند یا “منافع استراتژیک” دارند، را فهرست میکند که شامل خاورمیانه، آفریقا، شمال آفریقا و مناطق اقیانوس هند و اقیانوس آرام حتی فضا را هم شامل میشود به عبارت دیگر، ناتو با اعتراف خود می خواهد تمام جهان (و فراتر از آن) را کنترل کند. در همین رابطه با این کار با روسیه و چین در تضاد است. در رابطه با روسیه از افزایش حضور نظامی در مناطق بالتیک، سیاه و دریای مدیترانه و قابلیتهای نظامی قابل توجه آن در قطب شمال شکایت میکند. به عبارت دیگر، ناتو امپریالیسم روسیه را به عنوان تهدیدی برای منافع امپریالیستی خود در چندین منطقه از جهان به رسمیت می شناسد.
این سند با اشاره به چین میگوید که:
“جاه طلبیهای اعلام شده و سیاستهای قهری این کشور منافع، امنیت و ارزشهای ما را به چالش میکشد….جمهوری خلق چین از طیف گسترده ای از ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی برای افزایش ردپای جهانی و قدرت پروژه خود استفاده می کند”. بعداً چین را متهم میکند که به دنبال ” کنترل بخشهای کلیدی فنآوری و صنعتی، زیرساختهای حیاتی، و مواد استراتژیک و زنجیرههای تأمین” و استفاده از اهرم اقتصادی اش برای ایجاد وابستگیهای استراتژیک و افزایش نفوذ خود است.”
آنچه ناتو می گوید در واقع این است که چین یک قدرت امپریالیستی است، به همان روشی عمل میکند که ما انجام میدهیم، و ما حاضر نیستیم به آنها اجازه دهیم. آنها به ویژه نگران همکاری رو به رشد روسیه و چین هستند (که با تحریم های غرب علیه روسیه بسیار تقویت شده است):
” تعمیق همکاری استراتژیک بین جمهوری خلق چین و روسیه و تلاشهای تقویتکننده متقابل آنها برای تضعیف نظم بینالمللی مبتنی بر قوانین با ارزشها و منافع ما در تضاد است”.
در این گرد هم آیی رهبران ناتو در رابطه با کاهش خطرات هسته ای نه تنها هیچ اقدامی انجام ندادند ، برعکس، بیانیهای مبنی بر ادامه حمایت از استفاده از سلاحهای هستهای صادر کردند. در بیانیه ای که در پایان روز اول اجلاس منتشر شد، در حالی که استقرار تسلیحات روسیه در بلاروس را محکوم کرد، به توجیه استقرار تسلیحات هسته ای ایالات متحده در اروپا، علیرغم چالش های دموکراتیک و قانونی پرداخت . اشتراکگذاری هستهای یا استقرار سلاحهای هستهای در کشور دیگر، صراحتاً بر اساس معاهده منع سلاحهای هستهای ممنوع است.
نتیجه همه اینها این است که کشورهای عضو باید هزینه های نظامی خود را حتی فراتر از هدف توافق شده 2 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهند و در بسیاری موارد هزینههای بیش از ۲ درصد تولید ناخالص داخلی مورد نیاز است. این صدای ایالات متحده است که از شرکای خود می خواهد که در این سیاست تسلیح مجدد امپریالیستی مشارکت بیشتری داشته باشند تا با چین و روسیه همگام باشند. آمریکا در حال حاضر نزدیک به 3.5 درصد از تولید ناخالص داخلی را برای دفاع هزینه می کند، در حالی که بیشتر اعضای ناتو فقط حدود 1.5 درصد هزینه می کنند.
در اینجا می توان به وضوح دید که اولویت های طبقه سرمایه دار کجاست. امپریالیسم آمریکا از طریق ناتو در حال آماده شدن برای دفاع از منافع شرکت های سرمایه داری چند ملیتی خود در رقابت با منافع امپریالیستی چین و روسیه است. طبق معمول در سرتاسر جهان از طبقه کارگر خواسته میشود که بار هزینه این رقابتها را بر دوش بگیرند. نمونه بارز آن بودجه اخیر آلمان با کاهش های کلان به ارزش 31 میلیارد یورواست که در حالی که به آموزش، مراقبت های بهداشتی، مراقبت از کودکان و سایرهزینه های اجتماعی به شدت ضربه می زند، اما این کاهش دفاع را شامل نمی شود.
تنها راه رهای از این چشم انداز کابوس و منازعات بین امپریالیستی، از جنگ، و تعرض به استانداردهای زندگی و حقوق کارگران و زحمتکشان، پایان دادن به سیستم پوسیده سرمایه داری است.
منابع
NATO summit: Zelensky comes knocking, the door stays shut- Jorge Martín
Vilnius Summit Communiqué
Issued by NATO Heads of State and Government participating in the meeting of the North Atlantic Council in Vilnius 11 July 2023
Bloomberg: NATO Is Papering Over the Cracks After Zelenskiy Loses His Cool
Human Right Watch: Ukraine: Widespread Use of Cluster Munitions- Government Responsible for Cluster Attacks on Donetsk- October 20, 2014
Al Mayadeen English- Biden’s Sweden win cost him $11-13 billion to Erdogan: Hersh -13 Jul 2023 22:5
The Atlantic: In Vilnius, NATO Got Two Wins and One Big Loss- By Kori Schake
Website north Atlantic Treaty Organization:
Press statement- following the meeting between Türkiye, Sweden, and the NATO Secretary General