رفیق باقر مومنی، نویسنده، مترجم و پژوهشگر تاریخ و کنشگر سوسیالیست در بامداد روز ۱۹ نوامبر ۲۰۲۳ در ۹۷ سالگی در بیمارستانی در پاریس درگذشت. باقر مومنی در اردیبهشت ۱۳۰۵ در کرمانشاه متولد شد، در دانشگاه تهران حقوق تحصیل کرد، به سیاست روی آورد و در صفوف حزب توده ایران فعالیت نمود. پس از کودتای ۲۸ مرداد مدتی به زندگی مخفی روی آورد، بازداشت شد و چند سالی را در زندان گذراند. پس از آزادی از دانشگاه سوربن پاریس دکترای تاریخ گرفت. پس ازجدایی و گسست از حزب توده ، به همراه تنی چند از روشنفکران و هم رزمانش، مبارزه علیه استبداد را در اشکال دیگری ادامه داد. رفیق باقر در بنیانگذاری چند نشریه نقش کلیدی داشت در عین حال که کار پژوهش در مورد مشروطیت و ادبیات آن و مساتل مختلف او را همچنان ادامه داد و در این راستا آثارگرانقدری را منتشر کرد.
پس از سرنگونی رژیم شاه و عروج روحانیت به قدرت ، از همان آغاز در برابر حاکمیت جدید ایستاد. گسترش سرکوب های سیاسی و اعدامهای وحشیانه فعالان سیاسی ، او را نیز مانند بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی مجبور به خروج از ایران و تبعید در پاریس کرد.
تبعید ، آغازی دیگر باره برای او ، برای کارهای پژوهشی و تحقیقاتی در فرهنگ و تاریخ ایران و اسلام بود و تلاش کرد بنیادهای فکری و ایدئولوژیک نظام اسلامی را بازشناسی کند و به خوانندگان کتابهایش بشناساند. در این راه او کتابهای متعددی مانند مسائل اپوزیسیون ایران، گفتارهای سیاسی و دمکراسی، دین و دولت در عصر مشروطیت، از موج تا توفان، انفجار سبز، اسلام ایرانی و حاکمیت سیاسی، حکومت اسلامی و اسلام حکومتی، پرونده پنجاه و سه نفر،در خلوت دوست ، یاد مانده های ارانی و… رامنتشر کند.
رفیق باقر مؤمنی ، در طول تبعید طولانی اش تلاش کرد که همواره پای ثابت حرکتها و تظاهرات اعتراضی مردم علیه استبداد حاکم و برای آزادی و برابری و حق حاکمیت مردم بر سرنوشت شان باشد . او یک مبارز همیشه وفادار به سوسیالیسم بود و تلاش میکرد با همه ی فعالان چپ و سوسیالیست و ترقیخواه رابطه ای گرم و دوستانه و محترمانه داشته باشد. گفته بود که همیشه تلاش کرده است بر ای سوسیالیسم مبارزه کند. چرا که راه دیگری جز این برای بشریت و رهاییش وجود ندارد. براین باور بود که هیچوقت انسان نمی تواند برای ابد ظلم و ستم را که ناشی از اختلاف طبقاتی شدید است تحمل بکند. او همیشه برای رفع این مبارزه کرده است و طبیعی هم هست که مبارزه کند.
سرگذشت رفیق باقر مومنی ، در بیش از ۹ دهه طوفانی از تحولات اجتماعی و سیاسی در ایران و جهان، کارها و تحقیقات گسترده و تجربه ی طولانی او در نبرد علیه تاریک اندیشی و سانسور ، برای ما گنجینه ی بزرگی را به همراه دارد . بی شک خاموشی این رفیق صمیمی ، متواضع ، خستگی ناپذیر ، آگاه و مسئول خسران بزرگی برای جنبش ترقیخواه و چپ و روشنگری ایران است.
کمیته مرکزی سازمان راه کارگر، در گذشت رفیق باقر مومنی ، چپ و سوسیالیست را به خانواده و بازماندگان او همه رهروان راه آزادی، برابری و سوسیالیسم تسلیت میگوید
نام و خاطره و آثار گرانقدر باقر مومنی عزیز هماره پایدار خواهد ماند
کمیته مرکزی سازمان راه کارگر
24 نوامبر 2023